Delphi Menüleri

File menüsü:





New: Pencerenin new kısmında bulunan bazı seçenekler şunlardır:





Form seçeneği ile aktif projeye yeni bir form eklenir.





Application seçeneği aktif projeyi kapatarak yeni bir projenin
başlatılmasını sağlar. Bu seçenek standart windows programını
oluşturmak için kullanılır.





Component seçeneği ile delphi component dosyası oluşturulabilir.





DLL seçeneği ile DLL dosyaları gibi kütüphane dosyaları oluşturmak için kullanılır.





Text seçeneği ile yeni bir text dosyası eklenebilir. Bu dosyalar kod değil metin içerirler.





Unit seçeneği projeye yeni bir unit ekler.





ActiveX:





Active Form seçeneği ile active formlar oluşturmak için kullanılır.





Oluşturulan bu formlar web tarayıcılar tarafından çalıştırılabilir programlardır.





ActiveX Control seçeneği yeni activeX controller oluşturmak için
kullanılır. Bu seçenek ile birlikte activex sihirbazları devreye
girerek atılacak adımlar için programcıya yardımcı olurlar.





ActiveX Library seçeneği yeni activex kütüphaneleri oluşturmak için kullanılır.





Automation Object seçeneği yeni OLE elemanları oluşturmak için
kullanılır. Bu seçenek ile birlikte OLE otomasyon sihirbazları devreye
girerek atılacak adımları için programcıya yardımcı olurlar.





Property Page seçeneği activex kontrollerine ait özelikleri değiştirmek için kullanılabilecek





Özellikler penceresi oluşturmak için kullanılır.











New application





Aktif projeyi kapatarak yeni bir projenin başlatılmasını sağlar.





New data module





Yeni bir modülü oluşturmak için kullanılır.





New form





Projeye yeni form eklenir.





Open





Diskte var olan DPR (delphi-project), PAS (delphi-unit), DFM (delphi-form) ve TXT (metin) dosyalarını açmaya yarar.





ReOpen





Son çalıştığınız projelerin listesi bu menü altında tutulacak. Böylece son kullandığınız bu menü altından kolayca açabilirsiniz.





Save.Save As,Save All





Projedeki dosyaları aynı isimle veya yeni isimle kaydeder. Projenizi
kaydettiğinizde projedeki unitlerin isimi kaydettiğiniz isim olacaktır.
Bu yüzden dosya isimlerinde bazı Türkçe karakterleri kullanamazsınız.
Ayrıca kaydettiğiniz isimle Unit satırında tanımlanan isim aynı değilse
delphi hata verecektir. Bu yüzden unit satırındaki ismi
değiştirmemelisiniz.





Close,CloseAll





Aktif dosyayı veya projedeki bütün dosyaları kapatır.





Add To Project





Projeye var olan Unitlerden (.PAS) ekler.





Remove form Project





Açılan pencereden seçilen unit veya formu projeden çıkarır.





Edit menüsü:











Cut,Copy,Paste





Keme kopyalama ve yapıştırma işlemlerini yapar. Sadece kodları değil
kontrolleride kesip yapıştırabilirsiniz. Bu işlem o kontrol ile aynı
özelliklere sahip fakat isme sahip yeni kontroller oluşturulur.





Eğer bir kontrolün kopyasını çıkarırsanız oluşan yeni kontrol eski kontrole ait olay alt programlarını kullanacaktır.





Align to Grid





Seçilen kontrolün koordinatları form üzerindeki gridlere denk gelmiyorsa en yakın grid noktasına denk gelecek şekilde taşınır.





Brign To Front, Send To Back





Üst üste gelen kontrollerden birini öne ve arkaya almaya yarar.





Align





Seçilen kontrolleri aynı hizaya getirmeye yarar.





Size





Seçilen kontrollerin hepsinin aynı boya ve/veya aynı yüksekliğe sahip
olmasını sağlar. Açılan pencerede seçile seçime hepsi en küçüğünün veya
en büyüğünün boyuna getirilmesi sağlanır.





Scale





Form üzerindeki kontrollerin seçilen oranda büyültüp küçültmeye yarar. Bir seferde %25 ile %400 oranında ölçeklendirilebilir.





Tab Order





Form üzerindeki kontrollerin tab sırasını değiştirmeye yarar. Tab
sırası kullanıcının kontroller arasında tab tuşu ile geçiş yaparken
sırası ile hangi kontollere geçileceğini belirler. Açılan pencerede şu
anki tab sırası görüntülenir. Aşağı/Yukarı düğmesi ile seçilen
kontrolün tab sırası değiştirilebilir.





Lock Control





Form üzerindeki şu anki koordinatlarına kilitleyerek yerlerinin
değiştirilmesini önler. Tekrar seçilirse bu kilit kalkar. Özellikle
üzerinde bir çok kontrolün bulunduğu formlarda form tasarımı bittikten
sonra yanlışlıkla kontrollerin yerinin değiştirilmesini önlemek için
faydalı bir seçenektir. Özellikle bir çok kontrolün bulunduğu formlarda
ekrana sığmayan kontrolleri de ekranda kaydırma çubuğu olmadan
göstermek için kullanışlı bir seçenektir.

Search menüsü :











Find





Kod penceresinde herhangi bir ifadeyi bulmak için kullanılır.





Find in Files





Belirlenen bir dosyanın içinde bir ifade bulmak için kullanılır.





Replace





İstenilen ifadeleri bir diğeriyle değiştirmek için kullanılır. Aynı
yerde geçen birden fazla olan ifadeler otomatik olarak tek adımda
değiştirilir.





Search Again





Aranılan ifade F3 tuşu ile tekrar aratılır.





Incremental Search





Arama aşağı doğru devam ettirilir.





Goto Line Number





İstenile bir adıma tek adımda ulaşmak için kullanılır.





View Menüsü :











Project souce





Projenin oluşturulması için gerekli olan kodu kod penceresinde gösterir.





Bu kod, proje oluşturulurken delphi tarafından oluşturulur.





Project Manager





Project manager penceresini görüntüler. Project manager penceresi
normalde ekranda görülmez. Bu pencerede programınıza ait formlar ve
unitler gösterilir. Bu pencere içindeki dosyalar DPR uzantılı bir
dosyada tutulur. Projeden bir dosyayı çıkarmak için remove seçeneğini,
pencereye var olan dosyalardan eklemek içinde add seçeneğini
kullanabilirsiniz. Projenizle ilgili ayarları da options seçeneği ile
yapabilirsiniz. Ekranda görülmeyen bir formu görüntülemek için bu
penceredeki view form seçeneği kullanılabilir.





Object Inspector





Object inspector penceresini görüntüler. F11 kısayol tuşu ile de
ulaşabilirsiniz. Bu pencere form üzerine component paletten
yerleştirilen her kontrolün özellik ve olaylarını belirler.





Alignment Palette





Bu pencere seçilen kontrolleri aynı hizaya getirmeye yarar.





Windows List





O anda açık olan pencerelerin listesini gösterir.Listeden seçili olan pencereye geçiş yapabilirsiniz.





Component List





Form üzerinde kullanabileceğimiz kontrol elemanlarını göstermeye ve istenilen form üzerine almaya yarar.





Break Points





Programı adım adım çalıştırırken programın bir noktaya kadar çalışıp
geçici olarak durmasını sağlamak ve o noktadaki değişkenlerin
değerlerini incelemek için belirli noktalara F5 tuşu ile breakpointler
konabilir. Programınıza fazla sayıda breakpoint koyduysanız bunları
takip etmek için bu menü seçeneğini kullanabilirsiniz.





Call Stack





Bu seçenekte adım adım çalıştırmada kullanılır. Şu anda çalışan
fonksiyonun hangi fonksiyonlar tarafından çağrıldığını gösterir.
Özellikle kendi kendini çağıran prosedürler söz konusu ile prosedürün
kaç düzeyde kendini çağırdığını görmek için gereklidir.





Watches





Program adım adım çalıştırılırken değişkenleri izlemek üzere run-add
watch seçeneği ile eklenmiş değişkenlerin bulunduğu pencereyi
görüntüler. Bu pencerede değerleri izlemek üzere eklenmiş değişkenlerin
değerleri görülmektedir. Bu değişkenlere yeni birisini eklemek için
listedeki boş bir satırı çift tıklayabilir, listedeki değişkenlerden
birini silmek için del tuşuna basabilirsiniz.





Toggle Form/Unit





Formlar ve unitler arasında geçiş yapmak için kullanılabilecek bir seçenek. F12 kısayol tuşu ile de kolayca geçebilirsiniz.





Unit





Şu anda projede mevcut olan unitleri bir pencerede listeleyerek bunları seçip görüntüleme imkanı verir.





Forms





Şu anda projede mevcut olan formları bir pencerede listeleyerek bunları seçip görüntüleme imkanı verir.











New Edit Window





Şu andaki kod penceresinin bir kopyasını yeni bir kod penceresi ile
gösterir. Bunlardan birinde yaptığınız değişiklik diğerinde de anında
yapılır. Bu yeni pencere size kodunuzun aynı anda göremediğiniz
kısımlarını göme imkanı verir.











Project Menüsü :











Add to project





Projeye var olan unitlerden eklemeye yarar. Seçeneği seçtiğinizde
karşınıza çıkan dialog penceresinde istediğiniz unit ilgili klasörden
bulunup eklenebilir.





Remove from project





Açılan pencere vasıtasıyla seçilen formları veya unitleri projeden çıkarır.





Import type library





Bu seçenekle açılan pencere vasıtasıyla bilgisayarınızda kullandığınız
ve kontrol elemanlarını içeren kütüphane dosyalarını projenize
ekleyebilirsiniz. Buradaki add düğmesi bu pencereye yeni kütüphane
dosyaları ekler. Remove düğmesi de penceredeki dosyaları kaldırır. Ok
düğmesi ise seçili olan dosyayı bir unit olarak projeye ekler.





Compile





Programı çalıştırmadan derler. Örneğin bir DLL dosyası yazılırken bu dosya çalıştırılamaz. Bunun sadece derlenmesi gerekir.





Build All





Compile veya run seçeneği ile derlenen projede bütün unitler ve formlar
derlenmez. Bunun yerine en son derlemeden sonra değişen dosyalar
derlenir. Build all seçeneği değişmiş olsun olmasın bütün dosyaları
yeniden derler.

Syntax Check





Bu seçenek Link yanmadan sadece yazım hataları olup olmadığını kontrol eder.





Information





Program derlendikten sonra proje hakkındaki teknik bilgiyi bir dialog penceresi ile görüntüler.





Options





Programla ilgili ayarların yapılabileceği pencereyi açar. Bu pencerede
yapılan ayarlar sadece şu andaki projeyi etkileyecektir. Eğer bütün
projeler için bu ayarların kullanılmasını istiyorsanız default
düğmesini işaretlemelisiniz. Penceredeki forms tabı kısmı(bölümü)’nda
main form kutusunda programın hangi formun ana form olacağı belirlenir.
Normalde projede ilk oluşturulan form ana formdur ve ilk olarak bu
formla program çalışmaya başlar.





Auto create forms listesinde hangi formların otomatik olarak
oluşturulacağı belirlenir. Diğer listede (available forms listesi)
bulunan formlar ise otomatik olarak oluşturulamaz. Bunları oluşturmak
için create metodu kullanılmalıdır. Hangi formları otomatik olarak
oluşturulup oluşturulamayacağını formları bu listeler arasında
taşıyarak belirleyebilirsiniz.





Application tabında ise programın başlığı, help dosyasının ismi ve
ikonu belirlenir. Proje için bir help dosyası belirlenmişse kullanıcı
programı çalıştırırken F1 tuşuna basarsa bu help dosyası winhelp32
aracılığıyla görüntülenir ve kullanıcının üzerinde bulunduğu kontrolün
helpcontextID özelliği ile belirlenen konu gösterilir.( Bu numaralı
konunun ne olduğu help dosyası tasarlanırken belirlenir.)





Title kutusunda belirlenen başlık ise formun değil programın
başlığıdır. Bu başlık program minimize edildiğinde, görev çubuğunda
görülen isimdir.





Icon kutusunda belirlenen ikon da title özelliği gibi forma ait değil
programa ait ikondur. Yukarıdaki durumlarda da yine bu ikonla temsil
edilir.











Run :











Run





Programı derleyip çalıştırır. Program zaten derlenmişse sadece
çalıştırır. Ayrıca programın çalışması kırılmışsa kaldığı yerden devam
ettirir. F9 kısayol tuşu da kullanılabilir.





Parameters





Program komut satırından parametre alıyorsa tasarım aşamasında komut satırı parametreleri buradan verilir.





Program Reset





Programın çalışmasını durdurur. Ancak bu işlem bazen sitem
kaynaklarının azalmasına sebep olabilir. Böyle bir durum söz konusu ise
delphi sizi uyaracaktır. Program bu seçenek sonlandırıldığında açık
olan dosyalar kapatılır, component library’den oluşturulmuş kontrollere
verilen sistem kaynakları geri alınır ve değişkenler bellekten atılır.
Ancak programınızda kendi kodlarınızla oluşturduğunuz sistem kaynağı
tüketen bileşenlerin kullandığı kaynaklar serbest bırakılmayacaktır.











Hata Ayıklama İşlemleri





Eğer programın sonsuz döngüye girmesi sebebi ile normal yollardan
kapatamıyor ve program reset menüsüne de ulaşamıyorsanız
Ctrl+Alt+SysReg tuşlarına bamayı deneyin.





Menüdeki diğer seçenekler vasıtası ile program adım adım çalıştırılarak
programdaki hatalar ayıklanabilir. Bahsedilen hatalar yazım hataları
değil mantık hatalarıdır. Program adım adım çalıştırılarak
değişkenlerin durumu bu seçenekler vasıtasıyla incelenebilir.


Programı debug modunda çalıştırmak için F8(step over) veya F7(trace
intro) tuşu kullanılabilir. Ayrıca belirli bir satıra kadar çalışması
içinde F5(Add breakpoint) tuşu ile durulacak satır belirlendikten sonra
F9 tuşu ile derlenir. Programa bu işlemler yapılmada başlansa bile
program pause seçeneği ile programın çalışması durdurulup debug moduna
geçilebilir.


Bu modda değişkenlerin durumu fonksiyonların çağrılma sırası görülebilir.


Step Over(F8)





Programı bir onraki satıra kadar çalıştırır. Her satırı tek tek çalıştırıp eskisini görmek için kullanılabilir.





Trace Intro(F7)





Step over gibi satırları tek tek çalıştırmaya yarar, ancak step
over’den farklı olarak eğer satırda bir fonksiyon çağrısı varsa
fonksiyona gidilir.





Add Breakpoint(F5)





Programı F8 ile adım adım çalıştırmak her zaman kullanışlı değildir.
Örneğin 1’den 1000’e kadar olan bir for-do döngüsünden F8 ile çıkmak
zordur. Bu gibi durumlarda break point dediğimiz, programdaki bazı
satırlara F5 ile kesme konur ve F9 ile program çalıştırılır. Kontrol
kesme konan satıra program kırılır ve sonuçlar bu şekilde izlenebilir.





Show Execution Point





Kursörü şu anda çalışacak satıra götürür.





Add Watch





Program çalışırken izlenecek değişkenler bu seçenek ile eklenir. Bu
yöntemle eklenen değişkenlerin değerleri watch list penceresinde
görüntülenir.(Bu pencereyi view-watches menü seçeneği ile
görüntüleyebilirsiniz.) Global ve o anda çalışan prosedürdeki local
değişkenlerin şu naki değerleri pencerede görüntülenir.





Add watch seçeneği bir inputbox penceresi açarak izlenecek değişkeni
girmenize imkan verir. Bu penceredeki expression kutusuna izlenecek
değişkenin adı girilir.





Enabled seçeneği kaldırılırsa değişkenin değeri listede gösterilmez.
Bir çok değişkeni birlikte izliyorsanız programın çalışması
yavaşlayacaktır. O anda değerine ihtiyaç duymadığınız bazı değişkenleri
bu yöntemle izlenmesini durdurabilirsiniz.





Radio düğmeleri ile değişkenin uygun başka bir formatta gösterilmesini
sağlayabilirsiniz. Default seçeneği değişkeni orijinal haliyle
gösterir. Örneğin integer bir değişkenin hexadecimal sistemde
gösterilmesi için hex integer seçeneği kullanılabilir.





Memory Dump seçeneği değişkenin bellekteki halini gösterir. Örneğin bir
string değişkenin bellekte durumunu görmek için bu seçeneği
kullanabilirsiniz. String’in ilk byte’nın karakter sayısını
gösterdiğini görebilirsiniz.





Evaluate/Modify





Bu seçenekle girilen değişkenin sadece o andaki değeri öğrenilebilir
veya değiştirilebilir. Add watch seçeneğinden farklı olarak değişken
debug penceresine eklenmez ve sürekli takip edilmez. Sadece seçildiği
andaki değeri görüntülenir. Bu seçenek bir inputbox penceresi açarak
değişkeni girmenize ve değiştirmenize imkan verir.





Expression kutusuna değişkenin adı girilir. Evalute komutu değişkenin
şu anki değerini görüntüler. Bu değer değiştirilmek isteniyorsa New
value kutusuna değişkenin almadı istenen yeni değer girildikten sonra
Modify düğmesi kullanılır. Ayrıca view-call stack seçeneği ile de şu
anda çalışan prosedürün kimler tarafından çağrıldığı görülebilir.

Component Menüsü :











New





Yeni bir component dosyası oluşturmak için kullanılır.





Install Component





Component palete yeni kontroller eklemek için kullanılır.





Configure Palette





Component palette yer alan kontrollerin yerlerini değiştirmek için veya silmek için kullanılır.





Import Activex Control





Activex (OCX) kontrollerini de delphi ile kullanabilirsiniz. Bu menü
ile açılan aşağıdaki pencereyi kullanarak sisteminize kayıt yapılmış
activex kontrollerinden seçtiklerinizi ekleyebileceğiniz gibi Add
düğmesi ile de yeni OCX dosyalarını ekleyebilirsiniz.











Database Menüsü :





Explore





Database explorer programını çalıştırır.





SQL Monitor





SQL monitor programını çalıştırır.





Form Wizard





Programa database formları eklemek için yardımcı olur. Açılan
pencereler takip edilerek formun tipini, kullanacağı database dosyasını
ve bu dosyadaki anları seçmenizi sağlayarak bir database formu
oluşturmanızı sağlar.











Tools Menüsü :





Environment Options





Bu seçenekle açılan pencereden editörle ilgili özellikler belirlenir.





Repository





Delphi kendi formlarınızı hazırlayarak bunları daha sonrada standart
form olarak kullanmanıza imkan verir. Bu pencere vasıtası ile
hazırlanan formlar galeriye eklenerek daha sonra new-form seçeneği ile
yeni bir form oluştururken buraya eklediğiniz formlardan birini
seçebilmenizi sağlar.





Configure Tools





Tools menüsüne çok kullandığınız programlardan ekleyebilirsiniz. Bu
menüye yeni program eklemek için tools menüsünün configure tools
seçeneği kullanılır.











Sağ Fare Tuşunun Kullanımı





Windows altında çalışan programların çoğu sağ fare tuşunu destekler.
Böylece sağ fare tuşu ile açılan popup menüler aracılığıyla yapılacak
işlemlere oldukça hızlı errişim sağlanmış olur.





Form Üzerinde Sağ Fare Tuşu





Form üzerinde sağ fare tuşu tıklanacak olursa açılan popup menüdeki seçenekler edit menüsü ile aynıdır.





Align to Grid





Seçilen kontrolün koordinatları form üzerindeki gridlere denk gelmiyorsa en yakın grid noktasına denk gelecek şekilde taşınır.





Brign To Front, Send To Back





Üst üste gelen kontrollerden birini öne ve arkaya almaya yarar.





Align





Seçilen kontrolleri aynı hizaya getirmeye yarar. Açılan penceredeki
radio düğmeleri kullanılarak seçili olan eleman
sağdan,solan,üstten,merkezden,alttan aynı hizaya getirilebilir. Hatta
seçili olan elemanlar formun tam ortasına alınabilir.





(Center in window seçeneği ile)





Size





Seçilen kontrollerin hepsinin aynı boya ve/veya aynı yüksekliğe sahip
olmasını sağlar. Açılan pencerede seçile seçime hepsi en küçüğünün veya
en büyüğünün boyuna getirilmesi sağlanır. Buradaki no change seçeneği
ile elemanlar üzerinde bir işlem yapılmazken, shrink to smallest
seçeneğiyle, seçili olan en küçük boyutlu elemanın boyutuna, grow to
largest ile de en büyük elemanın boyutuna getirilir. Width, heigth
seçenekleri ile de seçili olan elemanları genişlik ve uzunlukları
değiştirilir.





Scale





Form üzerindeki kontrollerin seçilen oranda büyültüp küçültmeye yarar.
Bir seferde %25 ile %400 oranında ölçeklendirilebilir. Bu pencerenin
kutusuna girilen sayısal ifade seçili olan elemanların boyutlarını
değiştirir.





Tab Order





Form üzerindeki kontrollerin tab sırasını değiştirmeye yarar. Tab
sırası kullanıcının kontroller arasında tab tuşu ile geçiş yaparken
sırası ile hangi kontollere geçileceğini belirler. Açılan pencerede şu
anki tab sırası görüntülenir. Aşağı/Yukarı düğmesi ile seçilen
kontrolün tab sırası değiştirilebilir.





Creation Order





Uygulamanın oluşturduğu visual olmayan elemanları sırası bu pencere ile düzenlenebilir.





Kod Penceresinde Sağ Fare Tuşu





Close Page :Seçeneği ile mevcut kod penceresi kapatılır.





Open file at cursor : Kursörün bulunduğu pozisyona istenilen dosya, aç dialog kutusu ile eklenir.





Topic search :Seçili olan deyim hakkında online yardım görüntülenir.





Toggle marker : Kod editörünün istenilen yerine işaret koyar. Bu işlem
birinci defasında işaret koyarken ikinci defasında kaldırır.





Go to marker : Daha önce işaretlemiş yere direkt cursoru konumlandırır.





Toggle breakpoint : Kod editörünün istenilen noktasına, program kesme noktası bırakılır veya kaldırılır.





Run to cursor : Kursörün bulunduğu noktaya kadar programı çalıştırır.





Evaluate/Modify : Bu menü seçeneği ile evaluate/modify dialog penceresi
aktif hale getirilerek, var olan bir ifadenin değeri değiştirilebilir
yada değerlendirilebilir.





Add watch at cursor : Menü seçeneğiyle watch dialog penceresi açılır. Burada gözleme pencereleri oluşturulur veya değiştirilir.





Read only : Menü seçeneğiyle mevcut açık olan dosyaya sadece
okunabilirlik özelliği verilir. Dosya üzerinde herhengi bir değişiklik
yapılmaz.





Message view : Hata mesajlarını gösterecek olan pencereyi görüntüler yada saklar.





Properties : Bu seçenekle kod penceresine ait bazı ayarlamaların
yapıldığı pencere görüntülenir. Burada genel olarak kod editörü ile
ilgili yazı ayarlamaları, renk ayarlamaları ve görüntü ayarlamaları
yapılır.











Project Inspector Penceresinde Sağ Fare Tuşu











Expand : Alt seçenekleri + ile temsil edilen özellikler için aktif hale
gelir. Bu seçeneğin tıklanmasıyla alt seçeneklerde görülür.





Collapse : Alt seçenekleri açılmış özellikler için aktif hale gelir. Bu
seçeneğin kullanılmasıyla alt seçenekli özellikler + halinde temsil
edilir.





Saty on top : Object inspector penceresini daima en üstte tutar.





Hide : Object inspector penceresini gizler.





Help : Pencere ile ilgili yardım dosyasını açar.











Component Paleti Sağ Fare Tuşu











Configure : Component paletini yeniden belirlenen şekli ile kaydeder.





Show hints : Component paletinde bulunan elemanların isimlerini görüntüler.





Hide : Component paletini saklar.





Properties : Componentlerle ilgili bazı ayarlamaların yapıldığı pencereyi görüntüler